Componenten > Computer > Desktop-pc's
Haal Alles Uit je Pc met de Beste Processor
Het brein van je computer! 🧠
De processor – ook wel CPU genoemd – is een van de allerbelangrijkste onderdelen van je pc (en je laptop, je smartphone, enzovoorts). Het voert alle algemene rekentaken uit, en is daardoor bepalend voor wat je zoal met je computer kunt doen. De waarde van de beste processor voor je doeleinden is dan ook niet te overschatten.
Inhoudsopgave
- Processor koopgids: hoe maak je de beste koop?
- AMD of Intel?
- Processornamen en -labels
- Compatibiliteit met je moederbord
- Cores en threads
- Kloksnelheden
Wel moet je daarvoor weten waar je moet beginnen. Weet je niet waar je het moet zoeken zodra een webshop begint over het aantal kernen, de kloksnelheid, en de cache? Begrijpelijk, maar niet onoverkomelijk! Na je goed te hebben ingelezen, weet ik zeker dat je de juiste keuze weet te maken.
AMD Ryzen 5 5600
Intel Core i9-14900K
Intel Core i7-14700K
Processor koopgids: hoe maak je de beste koop?
In deze koopgids bespreek ik de belangrijkste zaken bij het uitkiezen van je processor. Als je nieuw bent in de computerwereld: welkom, en schrik niet van jargon die je tegenkomt in je zoektocht. Ook daarvoor vind je hier een uitleg!
AMD of Intel?
Een van de meest gestelde vragen door potentiële kopers van processors is of ze voor AMD of Intel moeten gaan. Het antwoord op die vraag was vroeger een stuk eenduidiger dan nu.
Tot 2017 was men het erover eens dat Intel de duidelijke winnaar was, tenzij je écht op een houtje zat te bijten en weinig tot geen geld te besparen had. Inmiddels heeft AMD de koe bij de hoorns gevat en een enorme inhaalslag gemaakt.
Waar het op neerkomt is dat het niets uitmaakt. Ik raad je sterk aan om beter naar de eigenschappen van de individuele processor te kijken dan naar de merknaam, aangezien die niet gek veel meer zegt op zichzelf.
Processornamen en -labels
Processoren hebben altijd bepaalde namen en labels die van alles weggeven over de eigenschappen ervan. Dat verschilt alleen per merk.
Intel
Ik heb bijvoorbeeld een Intel Core i7-8700K in mijn computer zitten. Die naam splitsen we nu op ter verduidelijking:
- Intel Core – dit is het merk van de processor en de productlijn. Je vindt ook processors die beginnen met Intel Pentium en Intel Celeron, waarvan beide budgetopties zijn.
- i7 – dit is de brand modifier die je alleen bij de Intel Core-lijn ziet. Hoe hoger het nummer dat je hierin ziet, hoe krachtiger de processor en hoe meer extra nuttige eigenschappen de processor heeft. Dit loopt op van i3 tot i5, i7 en i9.
- 8 – het eerste cijfer achter de brand modifier geeft aan om welke generatie het gaat. Op het moment van schrijven heeft Intel zijn 11e generatie uitgebracht en staat de 12e generatie eind 2021 op ons te wachten.
- 700 – Dit is het SKU-nummer of performance number, wat weggeeft hoelang na de lancering van de desbetreffende generatie van je processor deze is geproduceerd. Oftewel: hoe hoger het cijfer, hoe nieuwer (en waarschijnlijk geavanceerder) de processor is binnen zijn generatie.
- K – Dit achtervoegsel geeft het doel van de chip weer. In dit geval zegt de "K" ons dat deze processor overklokbaar is. Je leest hier meer over de achtervoegsels.
Vanaf de 10e generatie krijgen sommige processors de letter 'G' als achtervoegsel (wat staat voor 'graphics'), gevolgd door nog een cijfer. Dit cijfer geeft weer hoe goed de ingebouwde graphics van de CPU zijn. Zo zijn de geïntegreerde graphics van een G7-processor veel beter dan een G1-processor.
AMD
Ook AMD heeft zo zijn benamingsgewoontes. Neem bijvoorbeeld de AMD Ryzen 7 2700X:
- AMD – De merknaam.
- Ryzen – De productnaam.
- 7 – Dit is de processorlijn, wat zo'n beetje hetzelfde is als Intels brand modifier. Deze lopen van 3 tot 5, 7 en 9, met daaropvolgend nog de epische Threadripper. Hoe hoger het nummer, hoe krachtiger de CPU – maar beter dan de Threadripper wordt het niet.
- 2 – Dit geeft de generatie van de processor weer. AMD gebruikt sinds 2017 de Zen-microarchitectuur, welke is onderverdeeld in verdere benamingen. In dit geval staat de "2" voor Pinnacle Ridge-processors die de Zen+-architectuur gebruiken. (Zen is hier de voorloper van, en Zen 2 en Zen 3 de opvolgers.)
- 7 – De tweede "7" in deze benaming staat voor het prestatieniveau. 7 en 8 zijn voor mensen die veel van hun pc vragen, zoals gamers en content creators; 4, 5 en 6 is voor het lagere tot het middensegment.
- 00 – Deze twee cijfers geven het model- of SKU-nummer weer. Dit zegt bij AMD niet zoveel, in tegenstelling tot bij Intel.
- X – Dit achtervoegsel staat voor high performance. Over achtervoegsels van AMD lees je hier meer.
Compatibiliteit met je moederbord
Het is erg belangrijk dat je ten eerste weet in welke socket je beoogde processor past. Elke processor heeft een bepaalde hoeveelheid pins waarmee deze communiceert met je moederbord. Het spreekt voor zich dat de pins en de inkepingen in de socket van je moederbord overeen moeten komen. 🔌
Je leest in de productbeschrijving van je processor af in welke socket deze past, en in de productbeschrijving van je moederbord lees je welke socket hierop zit. Die twee moeten met elkaar overeenkomen als je wilt dat je nieuwe processor op je moederbord past.
Het is daarom goed mogelijk dat je ook een nieuw moederbord moet kopen, als je voor een nieuwe processor gaat.
Je kunt overigens nooit een AMD-processor gebruiken met een moederbord dat voor Intel-chips is bedoeld en vice versa. Stap je over van Intel naar AMD of andersom, dan moet je dus ook je moederbord meteen vervangen.
Cores en threads
Cores (kernen) zijn de microprocessors van de processor zelf. Toen ik de beste gaming-pc besprak, gebruikte ik deze metafoor ook: zie je processor als brein van je pc. Een brein bestaat uit verschillende lobben die bepaalde taken voor zich nemen. Zo moet je je CPU ook zien. 💭
Gezien iedere core van nature één taak per keer hanteert, betekent dat dat een processor met meerdere cores beter kan multitasken. Hedendaagse software weet hier veel beter gebruik van te maken dan oudere software, dus het maakt vandaag de dag merkbaar verschil!
Threads zijn virtuele cores. AMD en Intel brengen deze ieder iets anders tot stand, maar het eindresultaat is ongeveer hetzelfde.
Intel noemt hun techniek hyperthreading, en deelt hierbij elke fysieke core op in twee virtuele cores, ofwel threads. Een hyperthreaded processor met 8 cores heeft zodoende 16 threads. AMD spreekt daarentegen over multi-threading, waarbij ze een enkel rekenproces in verschillende threads opdelen.
Threads zijn overigens niet even snel als fysieke cores, omdat ze gebruikmaken van ongebruikt CPU-vermogen. Oftewel: de rekenkracht die fysieke cores nog over hebben – omdat ze niet volledig benut worden – wordt ingezet voor threads.
Meer is echter niet altijd beter. Een overvloed aan cores helpt software niet sneller te werken als deze niet ontworpen is om hier gebruik van te maken. Ben je van plan alleen te Netflixen en te browsen, dan heb je genoeg aan twee cores, maar vier laat alles net wat soepeler lopen als je daarnaast ook nog aan een Word-document werkt, om maar wat te zeggen.
Als gamer wil je minstens vier cores met acht threads, en liever nog zes of acht cores. Meer dan dit brengt niet echt voordelen met zich mee, aangezien games hier geen gebruik van maken. Wil je echter live streamen, mik dan vooral op die acht cores.
Ben je een video-editor, 3D-ontwerper of werk je met grotere databases, bespaar dan vooral niet op de kernen en threads. Boven de acht cores wordt het verschil minder merkbaar, maar voor multi-threaded processen als videobewerking komt een supersterke processor met 12 of 16 cores tóch erg goed van pas.
Kloksnelheden
Deze worden doorgaans in gigahertz (GHz) uitgedrukt, en soms in megahertz (MHz). De kloksnelheid geeft weer hoeveel taken een processor elke seconde uit kan voeren. Samen met de cores, geeft dit redelijk goed weer hoe snel een processor daadwerkelijk is.
Stel je hebt twee processors van dezelfde generatie met precies evenveel cores, maar eentje heeft een hogere kloksnelheid. Je kunt wel raden welke van de twee dan sneller is.
Zo geldt ook dat processors met minder cores en hogere kloksnelheden het vaak even goed doen in benchmarks als processors met meer cores en lagere kloksnelheden.
Bovendien zijn de meeste processors in staat nog boven hun basiskloksnelheid uit te stijgen door een boost. Hiermee gaat het energieverbruik omhoog, maar zo'n processor presteert dan ook meteen beter. Andersom geldt ook dat processors hun snelheid kunnen verlagen om energie te besparen wanneer hij niet met intensieve rekentaken bezig is. ⚡
Overclocking (of overklokken) wilt zeggen dat je de kloksnelheid van de CPU blijvend verhoogt via een instelling in de BIOS, ofwel de visuele interface van je moederbord. Zo pers je nog wat extra vermogen uit de processor, maar dat gaat wel ten koste van een 'gezonde' werktemperatuur en energieverbuik.
De processor genereert meer hitte als deze overclocked is, omdat je het voltage van je processor verhoogt. Zorg er dus voor dat je de beste CPU-koeler aan boord hebt als je van plan bent te gaan overklokken!
De 5 beste processors onder elkaar
1. Beste processor: AMD Ryzen 5 5600
Belangrijke specificaties:
De AMD Ryzen 5 5600X processor, codenaam "Vermeer", is gebaseerd op de Zen3 architectuur. De cpu beschikt over zes cores en is geschikt om op een moederbord met Socket AM4 te plaatsen. De processor werkt op een kloksnelheid van 3700 MHz en een turbo-modus tot maximaal 4600 MHz.<br />Deze boxed processor wordt geleverd met een Wraith Spire koeler.<br /><br /><strong>Specificaties:</strong><br />
<ul>
<li>Merk: AMD</li>
<li>
Processor Serie: AMD Ryzen 5
</li>
<li>
Processor Model: 5600X
</li>
<li>
Socket: AM4
</li>
<li>
Processor Snelheid: 3.70 GHz
</li>
<li>
Processor Cores: 6 (Hexa-Core)
</li>
<li>
Geïntegreerde graphics: Nee
</li>
<li>
Inclusief koeler: Ja
</li>
<li>TDP (max): 65 Watt<br />EAN: 730143312042</li>
</ul>
<strong>Pluspunten:</strong><br />
<ul>
<li>De snelste Ryzen 5 cpu die AMD ooit heeft gemaakt!</li>
<li>Deze processor werkt op bestaande 500 serie chipset moederborden</li>
<li>Zeer geschikt voor gaming dankzij de 6 cores en 12 threads</li>
<li>Deze boxed processor wordt geleverd met een Wraith Spire koeler</li>
</ul>
<br /><strong>Minpunten:</strong><br />
<ul>
<li>De processor heeft geen geïntegreerde AMD graphics</li>
</ul>
2. Intel Core i9-14900K
Belangrijke specificaties:
De Intel Core i9-14900K-processor, onderdeel van de Raptor Lake-familie, belooft een krachtige CPU te worden die mogelijk een nieuwe standaard zal zetten in zijn categorie. Met 24 cores, 32 threads, een basiskloksnelheid van 6,2 GHz en een cache van 68 MB, wordt verwacht dat het een krachtpatser zal zijn voor veeleisende taken. Ondanks dat het een vernieuwing is van zijn voorgangers, de Core i9-13900K en 13900KS, biedt de 14900K slechts een marginaal prestatievoordeel van 3%, wat sommigen doet twijfelen aan de betekenis van de update. Echter, de compatibiliteit met bestaande Intel 700-serie moederborden en een vermoedelijke prijs van $699 maken het een toegankelijke optie voor enthousiastelingen.
Volgens Tom's Hardware, prees de vorige versie, de Core i9-13900KS, uitzonderlijke snelheid en energieverbruik, met een basiskloksnelheid van 3 GHz en een boost-kloksnelheid van 6 GHz op p-cores. Daarnaast had de 13900KS 32MB L2 en 36MB L3 cache, en introduceerde nieuwe energieprofielen, waaronder het 320W "Extreme Power Profile." Deze premium-bin versie van de 13900K richtte zich op overklokkers en beloofde eersteklas prestaties, waardoor het een aantrekkelijke optie was voor gebruikers die maximale kracht zochten.
Hoewel de Core i9-14900K incrementele verbeteringen lijkt te bieden, kan zijn compatibiliteit met bestaande moederborden en toegankelijke prijs het aantrekkelijk maken voor degenen die op zoek zijn naar een upgrade naar een krachtige CPU zonder te investeren in een nieuw platform. Echter, de marginale prestatiewinst in vergelijking met zijn voorganger kan sommigen doen twijfelen aan de noodzaak van de upgrade.
In vergelijking met zijn voorgangers en concurrenten lijkt de Core i9-14900K een solide keuze te zijn voor gebruikers die topklasse prestaties en kracht zoeken voor veeleisende taken. Voor degenen die echter al de 13900K of 13900KS gebruiken, rechtvaardigt de marginale prestatiewinst van de 14900K mogelijk niet de upgrade. Als gevolg daarvan lijkt de 14900K het meest geschikt voor gebruikers die een krachtige CPU zoeken voor veeleisende werkbelastingen en die bereid zijn te investeren in een kleine prestatieverbetering.
Samengevat belooft de Intel Core i9-14900K een krachtige CPU te zijn met indrukwekkende specificaties en potentieel voor ongeëvenaarde kracht. Echter, de marginale prestatiewinst ten opzichte van zijn voorgangers kan het aantrekkelijker maken voor gebruikers die de high-performance segment willen betreden dan voor degenen die op zoek zijn naar een significante upgrade. Zoals een recensie terecht opmerkt, "De vernieuwing verbetert secundaire kenmerken niet significant of biedt geen merkbare toename in overklokpotentieel", waarbij de beperkte tastbare voordelen van het nieuwe model worden benadrukt.
Voordelen Intel Core i9-14900K
- 24 cores en 32 threads voor krachtige rekenprestaties
- Compatibel met bestaande Intel 700-serie moederborden
- Vermeende prijs van $699 maakt het een toegankelijke optie voor liefhebbers
Nadelen Intel Core i9-14900K
- Marginale prestatieverhoging van 3% in vergelijking met zijn voorgangers
- Beperkte tastbare voordelen ten opzichte van vorige modellen
- Rechtvaardigt mogelijk niet de upgrade voor gebruikers die al de 13900K of 13900KS gebruiken
3. Intel Core i7-14700K
Belangrijke specificaties:
Hallo daar! Ik ben de Intel Core i7-14700K en ik ben hier om indruk te maken! Met een prijs van $409 en een verbetering van 6% ten opzichte van mijn voorganger, kom ik binnen 3% van de high-performing i9-13900K. TechRadar zegt dat ik zelfs beter presteer dan de AMD Ryzen 7 7800X3D in gaming en dat ik goed concurreren in productiviteit. Mijn mix van prestaties en prijs maakt me de moeite waard om te overwegen als je toe bent aan een upgrade vanaf een 12e-generatie chip.
Wat maakt mij zo speciaal? Ik heb vier extra E-Cores, iets snellere kloksnelheden, meer cache en ondersteuning voor discrete Wi-Fi 7. Hierdoor presteer ik geweldig in gaming en productiviteitstaken. Ik ondersteun ook DDR5-geheugen met snelheden tot 5600 MT/s, waardoor ik nog krachtiger ben.
Als je twijfelt tussen mij en mijn vriend de Core i7-14700KF, weet dan dat we allebei 8 prestatie-cores en 12 efficiëntie-cores hebben, met identieke basiskloksnelheden en turbo boost frequenties. De keuze tussen ons hangt af van jouw specifieke behoeften, budget en prioriteiten.
Hoewel ik geweldige gamingprestaties bied voor een meer betaalbare prijs, moet je misschien wel zorgen voor een krachtige koeloplossing vanwege mijn hogere energieverbruik. Maar ik kan wel een all-core overclock van 5.5 GHz bereiken met een AIO waterkoeler!
Kortom, ik ben een geweldige keuze voor wie op zoek is naar een krachtige processor zonder de bank te breken. Ik sta stevig in mijn schoenen tegenover mijn AMD-concurrenten en bied geweldige waarde voor zowel gaming als productiviteit. Dus waar wacht je nog op? Laten we samen aan de slag gaan! 😊
Voordelen Intel Core i7-14700K
- Indrukwekkende combinatie van prestaties en prijs
Nadelen Intel Core i7-14700K
- Hogere stroomverbruik, kan een robuuste koeloplossing vereisen
4. Intel Core i9-13900KS
Belangrijke specificaties:
De Intel Core i9-13900KS Processor is een krachtpatser ontworpen voor liefhebbers die topklasse prestaties zoeken. Met een prijs van $699, heeft het een verbluffende kloksnelheid van 6 GHz en een 320W TDP, wat het energieverslindend maakt maar ideaal voor overklokken. Met 24 cores en 32 threads, waaronder 8 hyperthreaded p-cores en 16 single-threaded e-cores, is deze processor op maat gemaakt voor veeleisende toepassingen en multitasking. Zoals benadrukt in een review van Tom's Hardware, stelt de thermische velocity boost technologie van de chip hem in staat om 6 GHz te bereiken op twee cores, terwijl de standaard turbo boost 3.0 kloksnelheden 5.8 GHz bereiken. Dit, in combinatie met zijn ondersteuning voor DDR4-3200 en DDR5-5600 geheugen, 32MB L2-cache en 36MB L3-cache, positioneert het als een prestatiebeest.
De processor is niet zonder zijn nadelen, aangezien het een goed uitgerust Z-serie moederbord vereist vanwege zijn 320W "Extreme Power Profile" en nieuwe power delivery profielen, waarbij een PL1 van 320W, PL2 van 320W en ICCMax van 400A nodig zijn, zoals uiteengezet in dezelfde review. Ondanks zijn hoge energieverbruik en prijs, biedt de Intel Core i9-13900KS ongeëvenaarde prestaties en is het een aantrekkelijke optie voor degenen die het beste silicium voor hun systemen eisen.
In vergelijking met de gespeculeerde Core i9-14900KS, die naar verwachting een basis-/boost kloksnelheid van 6.2GHz en vergelijkbaar energieverbruik heeft, onderscheidt de 13900KS zich door zijn beschikbare prestaties en prijsstelling. Zoals vermeld in een review van Tom's Hardware, is de 13900KS momenteel een overtuigende keuze voor liefhebbers die uitzonderlijke prestaties zoeken, vooral gezien het feit dat vooraf gebouwde systemen met de Core i9-14900KS al beschikbaar zijn voor bestelling, wat wijst op een aanstaande officiële aankondiging.
Samengevat, de Intel Core i9-13900KS Processor valt op als een krachtige en energieverslindende CPU op maat gemaakt voor liefhebbers die topklasse prestaties en overklokcapaciteiten eisen. Hoewel zijn energieverbruik en prijs budgetbewuste gebruikers kunnen afschrikken, maken zijn ongeëvenaarde prestaties en ondersteuning voor hoge-snelheid geheugen het een solide keuze voor degenen die het beste silicium voor hun systemen zoeken.
Voordelen Intel Core i9-13900KS
- Indrukwekkende kloksnelheid van 6 GHz en 320W TDP, ideaal voor overklokken.
- 24 cores en 32 threads, op maat gemaakt voor veeleisende toepassingen en multitasking.
- Ondersteuning voor DDR4-3200 en DDR5-5600 geheugen, 32MB L2-cache en 36MB L3-cache, waardoor het een prestatiebeest is.
Nadelen Intel Core i9-13900KS
- Vereist een goed uitgerust Z-series moederbord vanwege het 320W-vermogensprofiel en nieuwe stroomprofielen.
- Hoge energieverbruik en prijs kunnen budgetbewuste gebruikers afschrikken.
- De verwachte Core i9-14900KS met een hogere kloksnelheid en vergelijkbaar energieverbruik kan de aantrekkelijkheid van de 13900KS beïnvloeden.
5. Uitgebalanceerde gaming-prestaties: Intel Core i5-13600K
Belangrijke specificaties:
De Intel Core i5-13600K Processor is een opvallende toevoeging aan de collectie van de 13e generatie Intel Core i5-processors, met verbeterde specificaties en prestaties in vergelijking met zijn voorganger, de Core i5-12600K. Met 6 prestatiekernen, 8 efficiënte kernen, 14 kernen en 20 threads, pronkt het met een maximale turbofrequentie van 5,3 GHz, 24 MB Intel Smart Cache en een thermisch ontwerpvermogen van 125W. De ondersteuning voor geheugentypes tot DDR5 5600 MT/s of DDR4 3200 MT/s met een maximale geheugengrootte van 192 GB, naast geïntegreerde Intel UHD Graphics 770, maakt het een veelzijdige keuze voor een scala aan computerbehoeften.
Volgens TechRadar presteert de Core i5-13600K beter dan de AMD Ryzen 5 7600X en zijn voorganger, de Core i5-12600K, in algemene prestatietests, waardoor het een overtuigende optie is voor gebruikers die een upgrade zoeken. De review merkt echter op dat het hogere prijsniveau het minder aantrekkelijk kan maken voor budget gamingdoeleinden in vergelijking met de Ryzen 5 7600X. Ondanks dit, onderscheidt het zich als een sterke performer, met name voor niet-gaming en niet-creatieve professionele gebruiksgevallen.
De geavanceerde technologieën van de processor, zoals Intel Speed Shift Technology, Intel Hyper-Threading Technology, Intel AES New Instructions en Intel Trusted Execution Technology, evenals de ondersteuning voor maximaal 4 displays, positioneren het als een veelzijdige oplossing voor diverse computerbehoeften. De review van TechPowerUp benadrukt de marktsegmentanalyse, waarbij de specificaties van de Core i5-13600K worden vergeleken met andere CPU's, waarbij de kracht ervan in de context van zijn concurrenten wordt benadrukt.
Hoewel de Core i5-13600K indruk maakt met zijn verbeterde specificaties en prestaties, is het belangrijk om de reserves die in de reviews zijn geuit te erkennen. TechRadar benadrukt de teleurstelling over de prijsstijging, met name gezien de marginale prestatieverschillen in vergelijking met zijn voorganger en de concurrerende AMD-chip. Dit plaatst overwegingen bij het waardevoorstel voor potentiële kopers, vooral degenen met budgetbeperkingen.
In het landschap van processoren valt de Intel Core i5-13600K op door zijn krachtige prestaties en diverse mogelijkheden, waardoor het een overtuigende keuze is voor gebruikers die een upgrade zoeken van zijn voorganger of op zoek zijn naar een veelzijdige processor voor verschillende computerbehoeften. Het hogere prijsniveau kan echter een uitdaging vormen voor prijsbewuste consumenten, met name in vergelijking met bepaalde concurrerende modellen. Over het algemeen levert de Core i5-13600K indrukwekkende prestaties en geavanceerde functies, waardoor het een sterke concurrent is op de processormarkt.
Voordelen Intel Core i5-13600K
- Verbeterde specificaties en prestaties vergeleken met zijn voorganger
Nadelen Intel Core i5-13600K
- Hogere prijs in vergelijking met concurrerende modellen
- Marginale prestatieverschillen in vergelijking met zijn voorganger
Cache
Je denkt niet als eerste aan geheugen wanneer je zoekt naar een processor, maar ook een processor heeft zijn eigen geheugen. Dit is de cache. Waarom heeft een CPU ook zijn eigen geheugen wanneer je al RAM hebt? Nou, je processor wilt zijn eigen geheugen dat nóg sneller is.
Dit is niet alleen nodig zodat je processor snel kan werken, maar ook omdat processors zich ontzettend snel ontwikkelen. Als ze met langzamere geheugensnelheden als die van je RAM moeten blijven werken, krijgen ze niet veel gedaan. Het voordeel van cache is dan ook dat het zich mee ontwikkelt met de processors.
Een gemiddelde CPU heeft een paar MB aan cache beschikbaar waar hij superefficiënt gebruik van maakt. Nadat hij toegang krijgt tot data in je RAM, slaat hij deze data op in zijn cache, waarna hij 'raadt' welke data hij hierna nodig heeft en deze ook uit de RAM ophaalt en in zijn cache opslaat voor direct gebruik.
Het moraal van het verhaal? Hoe meer cache, hoe beter.
Instructions per clock cycle (IPC)
Dit zegt je iets over de algehele efficiëntie van een CPU onder bepaalde omstandigheden. Zelfs al weet je de kloksnelheid en de hoeveelheid cores, dan nog zegt dit je niets over hoe de processor in het echt presteert. Het gaat hierbij om de hoeveelheid taken die een processor uit kan voeren per cyclus, en is afhankelijk van de onderliggende architectuur.
De meeste fabrikanten geven niets weg over de IPC ratings van hun processors, dus ik raad je aan benchmarks te bekijken van de processor die je op het oog hebt om hier een beter beeld van te krijgen. Hierbij geldt ook: hoe hoger de IPC rating, hoe beter.
Vermogen en hitte
Ook is het belangrijk te kijken naar de hoeveelheid energie die een CPU nodig heeft. Je moet de voeding van je desktop-pc hierop afstemmen (of andersom). Helaas geeft noch Intel, noch AMD een goede indicatie van hoeveel vermogen hun processors nodig hebben en hoe het zit met hun behoeften omtrent temperatuur.
Dit brengen ze samen in de zogeheten thermal design power (TDP), wat men uitdrukt in watt. Hieraan lees je af hoeveel watt de processor van je voeding vraagt en hoe goed je koeler moet zijn om de temperaturen binnen de perken te houden. Een goede waterkoeler is bij de high-end-processoren in veel gevallen geen overbodige luxe!
Hoe zit dat precies? Het wattage van een processor overschrijdt zelfs in de beste laptop de 45 watt meestal niet. Desktop-processors kunnen daarentegen tot wel 125 watt opslurpen, maar meestal ligt het gebruik van desktop processors tussen de 65 à 95 watt.
Een bottleneck kun je zien als een wegvernauwing. Heb je een geweldige processor, maar niet de beste videokaart en een goede hoeveelheid RAM die daarop aansluit? Dan loop je tegen die wegvernauwing aan. Je kunt nog wel doorwerken, maar de prestaties van je CPU worden ingeperkt door de rest van de hardware die tekort schiet. Een pc is in die zin enkel zo goed als de zwakste schakel die erin verwerkt zit.
Thermal throttling is daarentegen een afname in snelheid doordat de CPU te heet wordt. Wederom: investeer daarom in een goede koeler!
Generatie
Dit zien veel mensen over het hoofd, en ik neem het niemand kwalijk. De generatie van de processor geeft aan hoe recent de technologie is die hierin verstopt zit. Op het moment van schrijven zitten we op de twaalfde generatie van Intel, en de vijfde van AMD.
Je bent misschien geneigd om te denken: ik kies liever een Intel-processor van de achtste generatie met meer cores, threads en een hogere kloksnelheid, dan een nieuwer model met minder cores, threads en een lagere snelheid.
Doe dit niet. Je hebt meer aan de efficiëntere technologie van de recente chips dan aan de oudere technologie, zelfs al heb je voor hetzelfde geldt misschien net iets minder kernen en een wat lagere kloksnelheid.
Kort gezegd: ga liever voor zo nieuw mogelijk met iets lagere snelheden en kernaantallen, dan voor iets ouders – vooral als je de extra investering in nieuwe chips financieel kunt missen! 🤑
Veelgestelde vragen over processors
Het is niet de makkelijkste materie, de werking van een processor. Daarom behandel ik hieronder ook nog de vaakst gestelde vragen over dit computeronderdeel!
Hoe warm mag een processor worden?
Wanneer hij niet met intensievere rekentaken bezig is, hoort de temperatuur niet boven de 40 tot 45 °C te komen. Ben je aan het gamen of iets anders aan het doen dat veel vermogen vraagt, dan is 80 tot 85 °C het maximum. AMD-processoren horen zelfs nog iets koeler te blijven met een maximum van ± 70 °C.
Welnu, als je deze temperaturen eenmalig overschrijdt, is er niets aan de hand. Gebeurt dit vaker, dan is het waarschijnlijk tijd voor een betere koeler.
Kan ik beter voor Intel of AMD kiezen?
Dat maakt tegenwoordig niet zoveel meer uit. AMD produceert tegenwoordig zodanig goede processors, dat ze recht tegenover Intel staan en deze soms zelfs verslaan. Het is veel beter naar de eigenschappen van individuele processors te kijken, zoals de hoeveelheid cores, kloksnelheid en hoeveelheid cache.
Wat zeggen cores over processors?
De hoeveelheid cores in een processor geeft aan hoe goed een processor is in multitasken. Hoe meer cores een processor heeft, hoe beter deze kan multitasken. Vooral programma's die echt gebruik weten te maken van meerdere cores, zoals veel videobewerkingsprogramma's, hebben baat bij meerdere cores.
Welke processor moet ik kopen?
Dat kan ik je zo niet zeggen; het hangt af van waar je je computer voor gebruikt en je budget! Wel kan ik je de onderstaande tabel met een aantal belangrijke specificaties geven om je op weg te helpen:
| AMD Ryzen 5 5600 | Intel Core i9-14900K | Intel Core i7-14700K | Intel Core i9-13900KS | Intel Core i5-13600K | |
|---|---|---|---|---|---|
| Maximale processor turbo frequentie | 4.60 | 6 | 5.6 | 6 | 5.1 |
| Aantal processorkernen | 6 | 24 | 20 | 24 | 14 |
| Aantal Processorthreads | 12 | 32 | 28 | 32 | 20 |
| Inclusief koeler | Ja | Nee | Nee | Nee | Nee |
| Hyperthreading/SMT | Ja | Ja | Ja | Ja | Ja |
| Geintegreerde videochip | Nee | Ja | Ja | Ja | Ja |
Conclusie
Het was een behoorlijke zit, maar ik hoop dat je een stuk wijzer bent nu en een idee hebt van waar je op moet letten in je zoektocht. Heb jij al een geschikte processor gevonden, of ben je nog zoekende? 🔎
In het laatste geval heb je misschien nog wat aan de onderstaande lijst naar de beste 5 processors die op dit moment te krijgen zijn. Bedankt voor het lezen, en laat het ons weten als je tips of vragen hebt!
