Haal Alles Uit je Pc met de Beste Processor

De processor – ook wel CPU genoemd – is een van de allerbelangrijkste onderdelen van je pc (en je laptop, je smartphone, enzovoorts). Het voert alle algemene rekentaken uit, en is daardoor bepalend voor wat je zoal met je computer kunt doen. De waarde van de beste processor voor je doeleinden is dan ook niet te overschatten.

Wel moet je daarvoor weten waar je moet beginnen. Weet je niet waar je het moet zoeken zodra een webshop begint over het aantal kernen, de kloksnelheid, en de cache? Begrijpelijk, maar niet onoverkomelijk! Na je goed te hebben ingelezen, weet ik zeker dat je de juiste keuze weet te maken.

Processor koopgids: hoe maak je de beste koop?

In deze koopgids bespreek ik de belangrijkste zaken bij het uitkiezen van je processor. Als je nieuw bent tot de computerwereld: welkom, en schrik niet van mogelijke jargon die je tegenkomt in je zoektocht. Ook daar vind je hier een uitleg voor!

AMD of Intel?

Een van de meest gestelde vragen door potentiële kopers van processors is of ze voor AMD of Intel moeten gaan. Het antwoord op die vraag was vroeger een stuk eenduidiger dan nu.

Tot 2017 was men het erover eens dat Intel de duidelijke winnaar was, tenzij je écht op een houtje zat te bijten en weinig tot geen geld te besparen had. Inmiddels heeft AMD de koe bij de hoorns gevat en een enorme inhaalslag gemaakt.

Waar het op neerkomt is dat het niets uitmaakt. Ik raad je sterk aan om beter naar de eigenschappen van de individuele processor te kijken dan naar de merknaam, aangezien die niet gek veel meer zegt op zichzelf.

Processornamen en -labels

Processoren hebben altijd bepaalde namen en labels die van alles weggeven over de eigenschappen ervan. Dat verschilt alleen per merk.

Intel

Ik heb bijvoorbeeld een Intel Core i7-8700K in mijn computer zitten. Die naam splitsen we nu op ter verduidelijking:

• Intel Core – dit is het merk van de processor en de productlijn. Je vindt ook processors die beginnen met Intel Pentium en Intel Celeron, waarvan beide budgetopties zijn.
• i7 – dit is de brand modifier die je alleen bij de Intel Core-lijn ziet. Hoe hoger het nummer dat je hierin ziet, hoe krachtiger de processor en hoe meer extra nuttige eigenschappen de processor heeft. Dit loopt op van i3 tot i5, i7 en i9.
• 8 – het eerste cijfer achter de brand modifier geeft aan om welke generatie het gaat. Op het moment van schrijven heeft Intel zijn 11e generatie uitgebracht en staat de 12e generatie eind 2021 op ons te wachten.
• 700 – Dit is het SKU-nummer of performance number, wat weggeeft hoelang na de lancering van de desbetreffende generatie van je processor deze is geproduceerd. Oftewel: hoe hoger het cijfer, hoe nieuwer (en waarschijnlijk geavanceerder) de processor is binnen zijn generatie.
• K – Dit achtervoegsel geeft het doel van de chip weer. In dit geval zegt de "K" ons dat deze processor overklokbaar is. Je leest hier meer over de achtervoegsels.

AMD

Ook AMD heeft zo zijn benamingsgewoontes. Neem bijvoorbeeld de AMD Ryzen 7 2700X:

• AMD – De merknaam.
• Ryzen – De productnaam.
• 7 – Dit is de processorlijn, wat zo'n beetje hetzelfde is als Intels brand modifier. Deze lopen van 3 tot 5, 7 en 9, met daaropvolgend nog de epische Threadripper. Hoe hoger het nummer, hoe krachtiger de CPU – maar beter dan de Threadripper wordt het niet.
• 2 – Dit geeft de generatie van de processor weer. AMD gebruikt sinds 2017 de Zen-microarchitectuur, welke is onderverdeeld in verdere benamingen. In dit geval staat de "2" voor Pinnacle Ridge-processors die de Zen+-architectuur gebruiken. (Zen is hier de voorloper van, en Zen 2 en Zen 3 de opvolgers.)
• 7 – De tweede "7" in deze benaming staat voor het prestatieniveau. 7 en 8 zijn voor mensen die veel van hun pc vragen, zoals gamers en content creators; 4, 5 en 6 is voor het lagere tot het middensegment.
• 00 – Deze twee cijfers geven het model- of SKU-nummer weer. Dit zegt bij AMD niet zoveel, in tegenstelling tot bij Intel.
• X – Dit achtervoegsel staat voor high performance.

Compatibiliteit met je moederbord

Het is erg belangrijk dat je ten eerste weet in welke socket je beoogde processor past. Elke processor heeft een bepaalde hoeveelheid pins waarmee deze communiceert met je moederbord. Het spreekt voor zich dat de pins en de inkepingen in de socket van je moederbord overeen moeten komen. 🔌

Je leest in de productbeschrijving van je processor af in welke socket deze past, en in de productbeschrijving van je moederbord lees je welk socket hierop zit.

Je kunt overigens nooit een AMD-processor gebruiken met een moederbord dat voor Intel-chips is bedoeld en vice versa. Stap je over van Intel naar AMD of andersom, dan moet je dus ook je moederbord meteen vervangen.

Cores en threads

Cores zijn de microprocessors van de processor zelf. Toen ik de beste gaming-pc besprak, gebruikte ik deze metafoor ook: zie je processor als brein van je pc. Een brein bestaat uit verschillende lobben die bepaalde taken voor zich nemen. Zo moet je je CPU ook zien. 💭

Gezien iedere core van nature één taak per keer hanteert, betekent dat dat een processor met meerdere cores beter kan multitasken. Hedendaagse software weet hier veel beter gebruik van te maken dan oudere software, dus het maakt echt een verschil!

Threads zijn virtuele cores. AMD en Intel brengen deze ieder iets anders tot stand, maar het eindresultaat is ongeveer hetzelfde.

Intel noemt hun techniek hyperthreading, en deelt hierbij elke fysieke core op in twee. Een hyperthreaded processor met 8 cores heeft zodoende 16 threads. AMD spreekt daarentegen over multi-threading, waarbij ze een enkel rekenproces in verschillende threads opdelen.

Threads zijn overigens niet even snel als fysieke cores, omdat ze gebruik maken van ongebruikt CPU-vermogen. Oftewel: de rekenkracht die fysieke cores nog over hebben omdat ze niet volledig benut worden, wordt ingezet voor threads.

Meer is overigens niet altijd beter. Een overvloed aan cores helpen software niet sneller te worden als de software niet ontworpen is om hier gebruik van te maken. Ben je van plan alleen te Netflixen en te browsen, dan heb je genoeg aan twee cores, maar vier laat alles net wat soepeler lopen als je meerdere vensters open wilt hebben staan.

Als gamer wil je minstens vier cores met acht threads, en liever nog zes of acht cores. Meer dan dit brengt niet echt voordelen met zich mee, aangezien games hier geen gebruik van maken. Wil je echter live streamen, mik dan vooral op die acht cores.

Ben je een video-editor, 3D-ontwerper of werk je met grotere databases, bespaar dan vooral niet op de CPU. Boven de acht cores wordt het verschil minder merkbaar, maar voor multi-threaded processen als videobewerking komt een supersterke processor met 12 of 16 cores tóch erg goed van pas.

Kloksnelheden

Deze worden doorgaans in gigahertz (GHz) uitgedrukt, en soms in megahertz (MHz). De kloksnelheid geeft weer hoeveel taken een processor elke seconde uit kan voeren. Samen met de cores, geeft dit redelijk goed weer hoe snel een processor daadwerkelijk is.

Stel je hebt twee processors van dezelfde generatie met precies evenveel cores, maar eentje heeft een hogere kloksnelheid. Je kunt wel raden welke van de twee dan sneller is.

Zo geldt ook dat processors met minder cores en hogere kloksnelheden het vaak even goed doen in benchmarks als processors met meer cores en lagere kloksnelheden.

Bovendien zijn de meeste processors in staat nog boven hun basiskloksnelheid uit te stijgen door een boost. Hiermee gaat het energieverbruik omhoog, maar zo'n processor presteert dan ook meteen beter. Andersom geldt ook dat processors hun snelheid kunnen verlagen om energie te besparen wanneer hij niet met intensieve rekentaken bezig is. ⚡

De 5 beste processors onder elkaar

Cache

Je denkt niet als eerste aan geheugen wanneer je zoekt naar een processor, maar ook een processor heeft zijn eigen geheugen. Dit wordt aangeduid als cache. Waarom heeft een CPU ook zijn eigen geheugen wanneer je al RAM hebt? Nou, je processor wilt zijn eigen geheugen dat nóg sneller is. Dat is de cache.

Dit is niet alleen nodig zodat je processor snel kan werken, maar ook omdat processors zich ontzettend snel ontwikkelen. Als ze met langzamere geheugensnelheden als die van je RAM moeten blijven werken, krijgen ze niet veel gedaan. Het voordeel van cache is dan ook dat het zich mee ontwikkelt met de processors.

Een gemiddelde CPU heeft een paar MB aan cache beschikbaar waar hij superefficiënt gebruik van maakt. Nadat hij toegang krijgt tot data in je RAM, slaat hij deze data op in zijn cache, waarna hij 'raadt' welke data hij hierna nodig heeft en deze ook uit de RAM ophaalt en in zijn cache opslaat voor direct gebruik.

Het moraal van het verhaal? Hoe meer cache, hoe beter.

Instructions per clock cycle (IPC)

Dit zegt je iets over de algehele efficiëntie van een CPU onder bepaalde omstandigheden. Zelfs al weet je de kloksnelheid en de hoeveelheid cores, dan nog zegt dit je niets over hoe de processor in het echt presteert. Het gaat hierbij om de hoeveelheid taken die een processor uit kan voeren per cyclus, en is afhankelijk van de onderliggende architectuur.

De meeste fabrikanten geven niets weg over de IPC ratings van van hun processors, dus ik raad je aan benchmarks te bekijken van de processor die je op het oog hebt om hier een beter beeld van te krijgen. Hierbij geldt ook: hoe hoger de IPC rating, hoe beter.

Vermogen en hitte

Tenslotte is het belangrijk te kijken naar de hoeveelheid energie die een CPU nodig heeft. Je moet de voeding van je desktop-pc hierop afstemmen (of andersom). Helaas geeft noch Intel, noch AMD een goede indicatie van hoeveel vermogen hun processors nodig hebben en hoe het zit met hun behoeften omtrent temperatuur.

Dit brengen ze samen in de zogeheten thermal design power (TDP), wat men uitdrukt in watt. Hieraan lees je af hoeveel watt de processor van je voeding vraagt en hoe goed je koeler moet zijn om de temperaturen binnen de perken te houden. Een goede waterkoeler is bij de high-end-processoren in veel gevallen geen overbodige luxe!

Hoezit dat precies? Wattage van een processor overschrijdt zelfs in de beste laptop de 45 watt meestal niet. Desktop-processors kunnen daarentegen tot wel 125 watt opslurpen, maar meestal ligt het gebruik van desktop processors tussen de 65 à 95 watt.

Generatie

Dit zien veel mensen over het hoofd, en ik neem het niemand kwalijk. De generatie van de processor geeft aan hoe recent de technologie is die hierin verstopt zit. Op het moment van schrijven zitten we op de twaalfde generatie van Intel, en de vijfde van AMD.

Je bent misschien geneigd om te denken: ik kies liever een Intel-processor van de achtste generatie met meer cores, threads en een hogere kloksnelheid, dan een nieuwer model met minder cores, threads en een lagere snelheid.

Doe dit niet. Je hebt uiteindelijk meer aan de efficiëntere technologie van de recente chips dan aan de oudere technologie, zelfs al heb je dan net iets minder kernen en een wat lagere kloksnelheid.

Kort gezegd: ga liever voor zo nieuw mogelijk met iets lagere snelheden en kernaantallen, dan voor iets ouders – vooral als je de extra investering in nieuwe chips financieel kunt missen! 🤑

Veelgestelde vragen over processors

Hoe warm mag een processor worden?

Wanneer hij niet met intensievere rekentaken bezig is, hoort de temperatuur niet boven de 40 tot 45 °C te komen. Ben je aan het gamen of iets anders aan het doen dat veel vermogen vraagt, dan is 80 tot 85 °C het maximum. AMD-processoren horen zelfs nog iets koeler te blijven met een maximum van ± 70 °C.

Welnu, als je deze temperaturen eenmalig overschrijdt, is er niets aan de hand. Gebeurt dit vaker, dan is het waarschijnlijk tijd voor een betere koeler.

Kan ik beter voor Intel of AMD kiezen?

Dat maakt tegenwoordig niet zoveel meer uit. AMD produceert tegenwoordig zodanig goede processors, dat ze recht tegenover Intel staan en deze soms zelfs verslaan. Het is veel beter naar de eigenschappen van individuele processors te kijken, zoals de hoeveelheid cores, kloksnelheid en hoeveelheid cache.

Wat zeggen cores over processors?

De hoeveelheid cores in een processor geven aan hoe goed een processor is in multitasken. Hoe meer cores een processor heeft, hoe beter deze kan multitasken. Vooral programma's die echt gebruik weten te maken van meerdere cores, zoals veel videobewerkingsprogramma's, hebben baat bij meerdere cores.

Welke processor moet ik kopen?

Dat kan ik je zo niet zeggen; het hangt af van waar je je computer voor gebruikt en je budget! Wel kan ik je de onderstaande tabel met een aantal belangrijke specificaties geven om je op weg te helpen:

Conclusie

Het was een behoorlijke zit, maar ik hoop dat je een stuk wijzer bent nu en een idee hebt van waar je op moet letten in je zoektocht. Heb jij al een geschikte processor gevonden, of ben je nog zoekende? 🔎

In het laatste geval heb je misschien nog wat aan de onderstaande lijst naar de beste 5 processors die op dit moment te krijgen zijn. Bedankt voor het lezen, en laat het ons weten als je tips of vragen hebt!