Componenten > Computer > Desktop-pc's
Haal Alles Uit je Pc met de Beste Processor
Het brein van je computer! 🧠
De processor – ook wel CPU genoemd – is een van de allerbelangrijkste onderdelen van je pc (en je laptop, je smartphone, enzovoorts). Het voert alle algemene rekentaken uit, en is daardoor bepalend voor wat je zoal met je computer kunt doen. De waarde van de beste processor voor je doeleinden is dan ook niet te overschatten.
Inhoudsopgave
- Processor koopgids: hoe maak je de beste koop?
- AMD of Intel?
- Processornamen en -labels
- Compatibiliteit met je moederbord
- Cores en threads
- Kloksnelheden
Wel moet je daarvoor weten waar je moet beginnen. Weet je niet waar je het moet zoeken zodra een webshop begint over het aantal kernen, de kloksnelheid, en de cache? Begrijpelijk, maar niet onoverkomelijk! Na je goed te hebben ingelezen, weet ik zeker dat je de juiste keuze weet te maken.
AMD X670E Motherboards
AMD B650 Motherboards
Intel Core i9-13900KS
Processor koopgids: hoe maak je de beste koop?
In deze koopgids bespreek ik de belangrijkste zaken bij het uitkiezen van je processor. Als je nieuw bent in de computerwereld: welkom, en schrik niet van jargon die je tegenkomt in je zoektocht. Ook daarvoor vind je hier een uitleg!
AMD of Intel?
Een van de meest gestelde vragen door potentiële kopers van processors is of ze voor AMD of Intel moeten gaan. Het antwoord op die vraag was vroeger een stuk eenduidiger dan nu.
Tot 2017 was men het erover eens dat Intel de duidelijke winnaar was, tenzij je écht op een houtje zat te bijten en weinig tot geen geld te besparen had. Inmiddels heeft AMD de koe bij de hoorns gevat en een enorme inhaalslag gemaakt.
Waar het op neerkomt is dat het niets uitmaakt. Ik raad je sterk aan om beter naar de eigenschappen van de individuele processor te kijken dan naar de merknaam, aangezien die niet gek veel meer zegt op zichzelf.
Processornamen en -labels
Processoren hebben altijd bepaalde namen en labels die van alles weggeven over de eigenschappen ervan. Dat verschilt alleen per merk.
Intel
Ik heb bijvoorbeeld een Intel Core i7-8700K in mijn computer zitten. Die naam splitsen we nu op ter verduidelijking:
- Intel Core – dit is het merk van de processor en de productlijn. Je vindt ook processors die beginnen met Intel Pentium en Intel Celeron, waarvan beide budgetopties zijn.
- i7 – dit is de brand modifier die je alleen bij de Intel Core-lijn ziet. Hoe hoger het nummer dat je hierin ziet, hoe krachtiger de processor en hoe meer extra nuttige eigenschappen de processor heeft. Dit loopt op van i3 tot i5, i7 en i9.
- 8 – het eerste cijfer achter de brand modifier geeft aan om welke generatie het gaat. Op het moment van schrijven heeft Intel zijn 11e generatie uitgebracht en staat de 12e generatie eind 2021 op ons te wachten.
- 700 – Dit is het SKU-nummer of performance number, wat weggeeft hoelang na de lancering van de desbetreffende generatie van je processor deze is geproduceerd. Oftewel: hoe hoger het cijfer, hoe nieuwer (en waarschijnlijk geavanceerder) de processor is binnen zijn generatie.
- K – Dit achtervoegsel geeft het doel van de chip weer. In dit geval zegt de "K" ons dat deze processor overklokbaar is. Je leest hier meer over de achtervoegsels.
Vanaf de 10e generatie krijgen sommige processors de letter 'G' als achtervoegsel (wat staat voor 'graphics'), gevolgd door nog een cijfer. Dit cijfer geeft weer hoe goed de ingebouwde graphics van de CPU zijn. Zo zijn de geïntegreerde graphics van een G7-processor veel beter dan een G1-processor.
AMD
Ook AMD heeft zo zijn benamingsgewoontes. Neem bijvoorbeeld de AMD Ryzen 7 2700X:
- AMD – De merknaam.
- Ryzen – De productnaam.
- 7 – Dit is de processorlijn, wat zo'n beetje hetzelfde is als Intels brand modifier. Deze lopen van 3 tot 5, 7 en 9, met daaropvolgend nog de epische Threadripper. Hoe hoger het nummer, hoe krachtiger de CPU – maar beter dan de Threadripper wordt het niet.
- 2 – Dit geeft de generatie van de processor weer. AMD gebruikt sinds 2017 de Zen-microarchitectuur, welke is onderverdeeld in verdere benamingen. In dit geval staat de "2" voor Pinnacle Ridge-processors die de Zen+-architectuur gebruiken. (Zen is hier de voorloper van, en Zen 2 en Zen 3 de opvolgers.)
- 7 – De tweede "7" in deze benaming staat voor het prestatieniveau. 7 en 8 zijn voor mensen die veel van hun pc vragen, zoals gamers en content creators; 4, 5 en 6 is voor het lagere tot het middensegment.
- 00 – Deze twee cijfers geven het model- of SKU-nummer weer. Dit zegt bij AMD niet zoveel, in tegenstelling tot bij Intel.
- X – Dit achtervoegsel staat voor high performance. Over achtervoegsels van AMD lees je hier meer.
Compatibiliteit met je moederbord
Het is erg belangrijk dat je ten eerste weet in welke socket je beoogde processor past. Elke processor heeft een bepaalde hoeveelheid pins waarmee deze communiceert met je moederbord. Het spreekt voor zich dat de pins en de inkepingen in de socket van je moederbord overeen moeten komen. 🔌
Je leest in de productbeschrijving van je processor af in welke socket deze past, en in de productbeschrijving van je moederbord lees je welke socket hierop zit. Die twee moeten met elkaar overeenkomen als je wilt dat je nieuwe processor op je moederbord past.
Het is daarom goed mogelijk dat je ook een nieuw moederbord moet kopen, als je voor een nieuwe processor gaat.
Je kunt overigens nooit een AMD-processor gebruiken met een moederbord dat voor Intel-chips is bedoeld en vice versa. Stap je over van Intel naar AMD of andersom, dan moet je dus ook je moederbord meteen vervangen.
Cores en threads
Cores (kernen) zijn de microprocessors van de processor zelf. Toen ik de beste gaming-pc besprak, gebruikte ik deze metafoor ook: zie je processor als brein van je pc. Een brein bestaat uit verschillende lobben die bepaalde taken voor zich nemen. Zo moet je je CPU ook zien. 💭
Gezien iedere core van nature één taak per keer hanteert, betekent dat dat een processor met meerdere cores beter kan multitasken. Hedendaagse software weet hier veel beter gebruik van te maken dan oudere software, dus het maakt vandaag de dag merkbaar verschil!
Threads zijn virtuele cores. AMD en Intel brengen deze ieder iets anders tot stand, maar het eindresultaat is ongeveer hetzelfde.
Intel noemt hun techniek hyperthreading, en deelt hierbij elke fysieke core op in twee virtuele cores, ofwel threads. Een hyperthreaded processor met 8 cores heeft zodoende 16 threads. AMD spreekt daarentegen over multi-threading, waarbij ze een enkel rekenproces in verschillende threads opdelen.
Threads zijn overigens niet even snel als fysieke cores, omdat ze gebruikmaken van ongebruikt CPU-vermogen. Oftewel: de rekenkracht die fysieke cores nog over hebben – omdat ze niet volledig benut worden – wordt ingezet voor threads.
Meer is echter niet altijd beter. Een overvloed aan cores helpt software niet sneller te werken als deze niet ontworpen is om hier gebruik van te maken. Ben je van plan alleen te Netflixen en te browsen, dan heb je genoeg aan twee cores, maar vier laat alles net wat soepeler lopen als je daarnaast ook nog aan een Word-document werkt, om maar wat te zeggen.
Als gamer wil je minstens vier cores met acht threads, en liever nog zes of acht cores. Meer dan dit brengt niet echt voordelen met zich mee, aangezien games hier geen gebruik van maken. Wil je echter live streamen, mik dan vooral op die acht cores.
Ben je een video-editor, 3D-ontwerper of werk je met grotere databases, bespaar dan vooral niet op de kernen en threads. Boven de acht cores wordt het verschil minder merkbaar, maar voor multi-threaded processen als videobewerking komt een supersterke processor met 12 of 16 cores tóch erg goed van pas.
Kloksnelheden
Deze worden doorgaans in gigahertz (GHz) uitgedrukt, en soms in megahertz (MHz). De kloksnelheid geeft weer hoeveel taken een processor elke seconde uit kan voeren. Samen met de cores, geeft dit redelijk goed weer hoe snel een processor daadwerkelijk is.
Stel je hebt twee processors van dezelfde generatie met precies evenveel cores, maar eentje heeft een hogere kloksnelheid. Je kunt wel raden welke van de twee dan sneller is.
Zo geldt ook dat processors met minder cores en hogere kloksnelheden het vaak even goed doen in benchmarks als processors met meer cores en lagere kloksnelheden.
Bovendien zijn de meeste processors in staat nog boven hun basiskloksnelheid uit te stijgen door een boost. Hiermee gaat het energieverbruik omhoog, maar zo'n processor presteert dan ook meteen beter. Andersom geldt ook dat processors hun snelheid kunnen verlagen om energie te besparen wanneer hij niet met intensieve rekentaken bezig is. ⚡
Overclocking (of overklokken) wilt zeggen dat je de kloksnelheid van de CPU blijvend verhoogt via een instelling in de BIOS, ofwel de visuele interface van je moederbord. Zo pers je nog wat extra vermogen uit de processor, maar dat gaat wel ten koste van een 'gezonde' werktemperatuur en energieverbuik.
De processor genereert meer hitte als deze overclocked is, omdat je het voltage van je processor verhoogt. Zorg er dus voor dat je de beste CPU-koeler aan boord hebt als je van plan bent te gaan overklokken!
De 5 beste processors onder elkaar
1. Beste processor: AMD X670E Motherboards
Belangrijke specificaties:
De AMD Ryzen 7 7800X3D is een budgetvriendelijke processor die indrukwekkende gameprestaties biedt en vergelijkbaar is met duurdere opties zoals de AMD Ryzen 9 7950X3D en Intel Core i7-13700K. Een van de opvallende kenmerken is de 3D V-Cache-technologie van AMD, die de gameprestaties verbetert door een oudere 7nm-procesnode bovenop kernen te stapelen die zijn geëtst met de nieuwe 5nm-procestechnologie. Dit resulteert in een totale cache van 104 MB, met 96 MB aan game-verbeterende L3-cache.
Volgens Tom's Hardware presteert de Ryzen 7 7800X3D beter dan de duurdere Ryzen 9 7950X3D op het gebied van gameprestaties. Ze stellen: "Over het algemeen presteert de Ryzen 7 7800X3D beter op het gebied van games dan de Ryzen 9 7950X3D, wat indrukwekkend is gezien het lagere prijspunt van de eerste."
De processor heeft acht cores en zestien threads, met een boostfrequentie van 5,0 GHz en een basisklok van 4,2 GHz. Het heeft een TDP van 120W en ondersteunt DDR5-5200-geheugen. Het is gebouwd op het TSMC 5nm FinFET-platform en is compatibel met de AM5 CPU-socket.
De AMD Ryzen 7 7800X3D is speciaal ontworpen voor gaming met geavanceerde functies die zorgen voor een meeslepende game-ervaring. Het ondersteunt PCIe 5.0 en heeft AMD Radeon Graphics met 2 grafische cores en een frequentie van 2200 MHz.
Hoewel de Ryzen 7 7800X3D mogelijk niet het grootste marktaandeel heeft of de snelste processor is volgens gebruikerstests, is het belangrijk om rekening te houden met prestaties in de echte wereld en gebruikerservaringen. De processor biedt een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding en levert solide gameprestaties.
Kortom, de AMD Ryzen 7 7800X3D is een uitstekende budgetprocessor voor gaming. Met zijn 3D V-Cache-technologie, indrukwekkende kloksnelheden en compatibiliteit met DDR5-geheugen is het een sterke concurrent in zijn prijsklasse. Hoewel het misschien niet de hoogst beoordeelde of snelste processor is, maken de prestaties en waarde voor je geld het een geweldige keuze voor gamers met een beperkt budget.
Voordelen AMD X670E Motherboards
- Indrukwekkende gamingprestaties
- Inclusief AMD's 3D V-Cache technologie
- Geweldige prijs-kwaliteitverhouding
Nadelen AMD X670E Motherboards
- Niet de hoogst beoordeelde of snelste processor
2. Uitgebalanceerde prestaties en waarde: AMD B650 Motherboards
Belangrijke specificaties:
De AMD Ryzen 5 7600X is een CPU uit het middensegment die indrukwekkende prestaties biedt bij gaming en productiviteitstaken. Volgens PCWorld kan het zelfs de concurrentie aangaan met Intel's vlaggenschip, de Core i9-12900K, en wint het in 5 van de 12 geteste games op een resolutie van 1080p. Deze review benadrukt dat dit aantoont dat AMD's claims over de prestaties geen loze marketingpraatjes zijn. De Ryzen 5 7600X presteert zelfs beter dan de vorige generatie Ryzen 7 5800X bij gaming benchmarks, waardoor het een geweldige keuze is voor gamers en productiviteitsgebruikers.
UserBenchmark beoordeelt de Ryzen 5 7600X als de best beoordeelde CPU in zijn categorie, met een marktaandeel van 65.307.588 geteste CPU's. Het wordt geprezen om zijn uitstekende prestaties in de echte wereld en snelheid, waardoor het een van de snelste CPU's op de markt is.
Wat betreft de technische specificaties is de Ryzen 5 7600X een 6-core gaming processor met een maximale boostkloksnelheid van maximaal 5,3 GHz en een basiskloksnelheid van 4,7 GHz. Het ondersteunt AMD EXPO-technologie en AMD Ryzen-technologieën en is ontgrendeld voor overklokken. De processor heeft PCIe 5.0-connectiviteit, ondersteunt DDR5-geheugen en beschikt over AMD Radeon Graphics met 2 core counts en een frequentie van 2200 MHz.
Hoewel de Ryzen 5 7600X uitblinkt in prestaties, is het belangrijk om rekening te houden met de hoge kosten die gepaard gaan met het nieuwe AM5-platform, zoals vermeld in de PCWorld-review. Het platform ondersteunt PCIe 5-componenten en DDR5-geheugen, maar dit kan een hogere prijs met zich meebrengen. Bovendien heeft de Ryzen 7000-serie een hoger stroomverbruik in vergelijking met zijn voorgangers.
Al met al biedt de AMD Ryzen 5 7600X gebalanceerde prestaties en waarde. Het kan goed concurreren met de vlaggenschip CPU van Intel bij gaming benchmarks en presteert beter dan de vorige generatie Ryzen-processor. Gebruikers waarderen de prestaties en snelheid in de echte wereld. Potentiële kopers moeten echter rekening houden met de hogere kosten van het nieuwe AM5-platform en het hogere stroomverbruik van de Ryzen 7000-serie.
Voordelen AMD B650 Motherboards
- Indrukwekkende prestaties bij gamen en productiviteitstaken
- Concurrerend met Intel's vlaggenschip Core i9-12900K in gaming benchmarks
- Overtreft de vorige generatie Ryzen 7 5800X in gaming benchmarks
Nadelen AMD B650 Motherboards
- Hogere kosten verbonden aan het nieuwe AM5 platform
- Hogere stroomverbruik in vergelijking met zijn voorgangers
3. Optimale prestaties bij gamen en productiviteit: Intel Core i9-13900KS
Belangrijke specificaties:
De Intel Core i9-13900KS is een krachtige processor die zowel uitblinkt in gaming als in productiviteitstaken. Met indrukwekkende benchmarkresultaten op verschillende tests, waaronder gehele getallen berekeningen, zwevende komma berekeningen en gegevensversleuteling, biedt deze CPU optimale prestaties voor veeleisende toepassingen. Zoals één review vermeldt, "Het is de snelste desktop PC-chip van Intel."
Eén van de opvallende kenmerken van de i9-13900KS is zijn 24 cores en 32 threads, met acht hyperthreaded p-cores en 16 single-threaded e-cores. Deze configuratie maakt uitzonderlijke multitasking mogelijkheden en soepele prestaties bij taken met veel threads. De chip maakt ook gebruik van Thermal Velocity Boost (TVB) technologie, waardoor de p-cores kunnen boosten tot 6 GHz, wat het aantrekkelijk maakt voor overklokkers.
Wat betreft stroomverbruik kan de i9-13900KS tot 320W gebruiken, wat in overweging moet worden genomen bij het selecteren van een compatibel moederbord. Intel biedt verschillende stroomprofielen, waaronder een Extreme Power Profile, waarmee gebruikers de prestaties van de chip kunnen maximaliseren. Het is echter belangrijk om op te merken dat deze high-performance CPU tegen een premium prijs komt.
Vergeleken met eerdere generaties biedt de i9-13900KS verbeterde prestaties en functies. Het ondersteunt zowel DDR4-3200 als DDR5-5600 geheugen, waardoor gebruikers flexibiliteit hebben om hun voorkeur geheugentype te kiezen. De processor bevat ook 36MB aan L3-cache en 32MB aan L2-cache, waardoor de efficiëntie wordt verbeterd en de latentie wordt verminderd.
Hoewel de i9-13900KS een indrukwekkende CPU is, is het de moeite waard om de concurrentie op de markt te overwegen. Andere processors, zoals die uit AMD's Ryzen-serie, bieden aantrekkelijke alternatieven met vergelijkbare prestaties tegen mogelijk lagere prijzen. Zoals één review zegt, "De i9-13900KS komt tegen een premium prijs."
Tot slot is de Intel Core i9-13900KS een high-performance processor die uitzonderlijke gaming- en productiviteitsprestaties levert. Met zijn indrukwekkende benchmarkresultaten, 24 cores en 32 threads kan hij moeiteloos veeleisende taken aan. Echter, de premium prijs en stroomvereisten kunnen beperkende factoren zijn voor sommige gebruikers. Als optimale prestaties de belangrijkste overweging zijn, is de i9-13900KS een serieuze concurrent.
Voordelen Intel Core i9-13900KS
- Krachtige prestaties bij gamen en productiviteitstaken
- Indrukwekkende benchmarkresultaten in verschillende tests
- 24 cores en 32 threads voor uitzonderlijke multitaskingmogelijkheden
Nadelen Intel Core i9-13900KS
- Hoog energieverbruik tot 320W
- Premium prijs in vergelijking met concurrenten
- Concurrentie van AMD's Ryzen-serie processors
4. Uitstekende prestaties bij gaming en productiviteit: AMD Ryzen 9 7900X3D
Belangrijke specificaties:
De AMD Ryzen 9 7900X3D is een krachtige processor die uitblinkt in gaming en productiviteitstaken. Met zijn 12 cores en 24 threads biedt hij indrukwekkende multitasking mogelijkheden. Een opvallende functie is de unieke 3D V-Cache technologie, die een enorme totale cache van 144MB biedt, inclusief 128MB aan gaming-geoptimaliseerde L3 cache. Dit resulteert in verbeterde prestaties en vloeiendere gameplay. 💪
Vergeleken met zijn voorgangers heeft de Ryzen 9 7900X3D aanzienlijk hogere boost kloksnelheden, met een indrukwekkende 5.6 GHz. Hij werkt ook met een lager vermogen en thermisch envelop, wat leidt tot verbeterde energieconsumptie en efficiëntie. Met een TDP rating van 120W verbruikt hij minder energie terwijl hij concurrerende prestaties levert.
Wat betreft overclocking biedt de Ryzen 9 7900X3D flexibiliteit voor geheugen, Infinity Fabric, Precision Boost Overdrive (PBO) en Curve Optimizer aanpassingen. Directe frequentie-overclocking is echter beperkt vanwege een spanningbeperking voor een van de chiplets. Ondanks deze beperking kunnen alternatieve opties, zoals het aanpassen van de vermogenslimieten, toch waardevolle prestatieverbeteringen opleveren met minimale inspanning.
In vergelijking met zijn tegenhanger, de Ryzen 9 7900X, biedt de Ryzen 9 7900X3D een grotere L3 cache van 128MB en een lager TDP van 120W. Deze functies maken hem energiezuiniger en mogelijk aantrekkelijker voor gebruikers die energie-efficiëntie en prestaties belangrijk vinden. Hoewel de Ryzen 9 7900X een hogere basiskloksnelheid heeft, profiteert de Ryzen 9 7900X3D van de grotere cachegrootte voor vloeiende gamingprestaties. Over het algemeen is de Ryzen 9 7900X3D een sterke concurrent voor gamers die streven naar optimale prestaties.
De prijs van de Ryzen 9 7900X3D, $599, kan echter een nadeel zijn voor sommigen, vooral gezien de beschikbaarheid van de iets duurdere 7950X3D. Daarnaast zou een upgrade naar de nieuwste AM5-socket en DDR5 RAM de bouw van een geheel nieuw systeem vereisen. Deze factoren moeten in overweging worden genomen bij het beoordelen van de waarde van de Ryzen 9 7900X3D.
Al met al is de AMD Ryzen 9 7900X3D een krachtige processor die uitstekende gaming- en productiviteitsprestaties biedt. Zijn 3D V-Cache technologie, vergrote cachegrootte en verbeterde energie-efficiëntie onderscheiden hem van zijn voorgangers. Echter, de prijs en de noodzaak van een volledige systeemupgrade kunnen beperkende factoren zijn. Over het geheel genomen is het een fantastische performer die uitzonderlijke prestaties levert in zijn klasse.
Voordelen AMD Ryzen 9 7900X3D
- Krachtige processor die uitblinkt in gaming en productiviteitstaken.
- Indrukwekkende multitasking-mogelijkheden met 12 cores en 24 threads.
- Unieke 3D V-Cache technologie zorgt voor een enorme totale cache van 144MB voor verbeterde prestaties.
Nadelen AMD Ryzen 9 7900X3D
- De prijs van $599 kan een nadeel zijn voor sommige gebruikers.
- Noodzaak voor een volledige systeemupgrade naar de nieuwste AM5-socket en DDR5 RAM.
5. Intel Core i7-13700K
Belangrijke specificaties:
De Intel Core i7-13700K is een krachtige en veelzijdige processor die vlaggenschip gaming prestaties biedt tegen een meer betaalbare prijs. Een van de belangrijkste kenmerken is de combinatie van krachtige prestatiekernen (p-cores) en energiezuinige kernen (e-cores), waarbij de p-cores gebruikmaken van het nieuwe Raptor Cove ontwerp. Deze combinatie zorgt voor een aanzienlijke boost in multi-threaded werkbelastingen, dankzij hogere kloksnelheden en meer kernen.
Volgens Tom's Hardware heeft de Core i7-13700K een 125W Processor Base Power (PBP) en een maximale vermogenslimiet van 253W. Hoewel de chip energiezuinig is, is effectief warmtebeheer vereist, wat een robuuste CPU-koeler noodzakelijk maakt. Het goede nieuws is dat het overklokken met deze processor eenvoudiger is geworden, waardoor gebruikers hoge kloksnelheden kunnen behalen zonder dat er exotische koeloplossingen nodig zijn.
De i7-13700K wordt ook geleverd met een grotere L2- en L3-cache, wat zorgt voor snellere toegang tot gegevens, en ondersteunt DDR5-geheugen tot 5600 MT/s, wat zorgt voor verbeterde geheugenprestaties. Dit is een opmerkelijk voordeel ten opzichte van AMD's Zen 4, aangezien TechRadar opmerkt dat de i7-13700K gebruikers in staat stelt om DDR4-RAM te blijven gebruiken.
Wat prestaties betreft, levert de i7-13700K bevredigende resultaten op het gebied van zowel gaming als productiviteitstaken. Het is een krachtige CPU die verschillende taken aankan en geschikt is voor het bouwen van verschillende soorten systemen. TechRadar benadrukt de betaalbaarheid als een van de opvallende kenmerken, waardoor het een geweldig voorstel is voor consumenten.
Het is echter belangrijk op te merken dat de i7-13700K veel stroom verbruikt en een solide voeding vereist om stabiele prestaties te garanderen. Bovendien is warmtebeheer cruciaal, dus het is aan te raden te investeren in een betrouwbare CPU-koeler.
Al met al is de Intel Core i7-13700K een sterke concurrent op de processormarkt, met vlaggenschip prestaties tegen een toegankelijkere prijs. De combinatie van krachtige kernen, grotere cache en ondersteuning voor DDR5-geheugen maakt het een aantrekkelijke keuze voor zowel gamers als gebruikers die zich richten op productiviteit. Hoewel het misschien niet uitblinkt op een specifiek gebied, maken de veelzijdigheid en algemene prestaties het een betrouwbare optie voor verschillende gebruiksscenario's.
Om de recensies samen te vatten, zoals Tom's Hardware zegt: "De Intel Core i7-13700K biedt vlaggenschip i9 gaming prestaties tegen i7 prijzen." En TechRadar benadrukt het voorstel van goede waarde, en zegt: "Het opvallende kenmerk van de i7-13700K is de prijs, waardoor het een geweldige waardepropositie is." Deze citaten benadrukken de hoge prestaties en betaalbaarheid van de processor, die belangrijke verkooppunten zijn voor potentiële kopers.
Voordelen Intel Core i7-13700K
- Biedt vlaggenschip gaming prestaties tegen een betaalbaardere prijs
- Combinatie van grote prestatiekernen en kleine efficiëntiekernen resulteert in een aanzienlijke boost in multi-threaded werkbelastingen
- Verhoogde L2- en L3-cache zorgt voor snellere toegang tot gegevens en ondersteunt DDR5-geheugen voor verbeterde prestaties
Nadelen Intel Core i7-13700K
- Vereist veel stroom en heeft een stabiele voeding nodig voor optimale prestaties
- Vereist effectief warmtebeheer en het investeren in een betrouwbare CPU-koeler wordt aanbevolen
- Blinkt mogelijk niet uit in een specifiek gebied, maar biedt over het algemeen betrouwbare prestaties
Cache
Je denkt niet als eerste aan geheugen wanneer je zoekt naar een processor, maar ook een processor heeft zijn eigen geheugen. Dit is de cache. Waarom heeft een CPU ook zijn eigen geheugen wanneer je al RAM hebt? Nou, je processor wilt zijn eigen geheugen dat nóg sneller is.
Dit is niet alleen nodig zodat je processor snel kan werken, maar ook omdat processors zich ontzettend snel ontwikkelen. Als ze met langzamere geheugensnelheden als die van je RAM moeten blijven werken, krijgen ze niet veel gedaan. Het voordeel van cache is dan ook dat het zich mee ontwikkelt met de processors.
Een gemiddelde CPU heeft een paar MB aan cache beschikbaar waar hij superefficiënt gebruik van maakt. Nadat hij toegang krijgt tot data in je RAM, slaat hij deze data op in zijn cache, waarna hij 'raadt' welke data hij hierna nodig heeft en deze ook uit de RAM ophaalt en in zijn cache opslaat voor direct gebruik.
Het moraal van het verhaal? Hoe meer cache, hoe beter.
Instructions per clock cycle (IPC)
Dit zegt je iets over de algehele efficiëntie van een CPU onder bepaalde omstandigheden. Zelfs al weet je de kloksnelheid en de hoeveelheid cores, dan nog zegt dit je niets over hoe de processor in het echt presteert. Het gaat hierbij om de hoeveelheid taken die een processor uit kan voeren per cyclus, en is afhankelijk van de onderliggende architectuur.
De meeste fabrikanten geven niets weg over de IPC ratings van hun processors, dus ik raad je aan benchmarks te bekijken van de processor die je op het oog hebt om hier een beter beeld van te krijgen. Hierbij geldt ook: hoe hoger de IPC rating, hoe beter.
Vermogen en hitte
Ook is het belangrijk te kijken naar de hoeveelheid energie die een CPU nodig heeft. Je moet de voeding van je desktop-pc hierop afstemmen (of andersom). Helaas geeft noch Intel, noch AMD een goede indicatie van hoeveel vermogen hun processors nodig hebben en hoe het zit met hun behoeften omtrent temperatuur.
Dit brengen ze samen in de zogeheten thermal design power (TDP), wat men uitdrukt in watt. Hieraan lees je af hoeveel watt de processor van je voeding vraagt en hoe goed je koeler moet zijn om de temperaturen binnen de perken te houden. Een goede waterkoeler is bij de high-end-processoren in veel gevallen geen overbodige luxe!
Hoe zit dat precies? Het wattage van een processor overschrijdt zelfs in de beste laptop de 45 watt meestal niet. Desktop-processors kunnen daarentegen tot wel 125 watt opslurpen, maar meestal ligt het gebruik van desktop processors tussen de 65 à 95 watt.
Een bottleneck kun je zien als een wegvernauwing. Heb je een geweldige processor, maar niet de beste videokaart en een goede hoeveelheid RAM die daarop aansluit? Dan loop je tegen die wegvernauwing aan. Je kunt nog wel doorwerken, maar de prestaties van je CPU worden ingeperkt door de rest van de hardware die tekort schiet. Een pc is in die zin enkel zo goed als de zwakste schakel die erin verwerkt zit.
Thermal throttling is daarentegen een afname in snelheid doordat de CPU te heet wordt. Wederom: investeer daarom in een goede koeler!
Generatie
Dit zien veel mensen over het hoofd, en ik neem het niemand kwalijk. De generatie van de processor geeft aan hoe recent de technologie is die hierin verstopt zit. Op het moment van schrijven zitten we op de twaalfde generatie van Intel, en de vijfde van AMD.
Je bent misschien geneigd om te denken: ik kies liever een Intel-processor van de achtste generatie met meer cores, threads en een hogere kloksnelheid, dan een nieuwer model met minder cores, threads en een lagere snelheid.
Doe dit niet. Je hebt meer aan de efficiëntere technologie van de recente chips dan aan de oudere technologie, zelfs al heb je voor hetzelfde geldt misschien net iets minder kernen en een wat lagere kloksnelheid.
Kort gezegd: ga liever voor zo nieuw mogelijk met iets lagere snelheden en kernaantallen, dan voor iets ouders – vooral als je de extra investering in nieuwe chips financieel kunt missen! 🤑
Veelgestelde vragen over processors
Het is niet de makkelijkste materie, de werking van een processor. Daarom behandel ik hieronder ook nog de vaakst gestelde vragen over dit computeronderdeel!
Hoe warm mag een processor worden?
Wanneer hij niet met intensievere rekentaken bezig is, hoort de temperatuur niet boven de 40 tot 45 °C te komen. Ben je aan het gamen of iets anders aan het doen dat veel vermogen vraagt, dan is 80 tot 85 °C het maximum. AMD-processoren horen zelfs nog iets koeler te blijven met een maximum van ± 70 °C.
Welnu, als je deze temperaturen eenmalig overschrijdt, is er niets aan de hand. Gebeurt dit vaker, dan is het waarschijnlijk tijd voor een betere koeler.
Kan ik beter voor Intel of AMD kiezen?
Dat maakt tegenwoordig niet zoveel meer uit. AMD produceert tegenwoordig zodanig goede processors, dat ze recht tegenover Intel staan en deze soms zelfs verslaan. Het is veel beter naar de eigenschappen van individuele processors te kijken, zoals de hoeveelheid cores, kloksnelheid en hoeveelheid cache.
Wat zeggen cores over processors?
De hoeveelheid cores in een processor geeft aan hoe goed een processor is in multitasken. Hoe meer cores een processor heeft, hoe beter deze kan multitasken. Vooral programma's die echt gebruik weten te maken van meerdere cores, zoals veel videobewerkingsprogramma's, hebben baat bij meerdere cores.
Welke processor moet ik kopen?
Dat kan ik je zo niet zeggen; het hangt af van waar je je computer voor gebruikt en je budget! Wel kan ik je de onderstaande tabel met een aantal belangrijke specificaties geven om je op weg te helpen:
| AMD X670E Motherboards | AMD B650 Motherboards | Intel Core i9-13900KS | AMD Ryzen 9 7900X3D | Intel Core i7-13700K | |
|---|---|---|---|---|---|
| Maximale processor turbo frequentie | 5 | 5.3 | 6 | 5.6 | 5.4 |
| Aantal processorkernen | 8 | 6 | 24 | 12 | 16 |
| Aantal Processorthreads | 16 | 12 | 32 | 24 | 24 |
| Inclusief koeler | Nee | Nee | Nee | Nee | Nee |
| Hyperthreading/SMT | Nee | Nee | Ja | Nee | Ja |
| Geintegreerde videochip | Ja | Ja | Ja | Ja | Ja |
Conclusie
Het was een behoorlijke zit, maar ik hoop dat je een stuk wijzer bent nu en een idee hebt van waar je op moet letten in je zoektocht. Heb jij al een geschikte processor gevonden, of ben je nog zoekende? 🔎
In het laatste geval heb je misschien nog wat aan de onderstaande lijst naar de beste 5 processors die op dit moment te krijgen zijn. Bedankt voor het lezen, en laat het ons weten als je tips of vragen hebt!