Het Stappenplan om de CPU-Temperatuur te Controleren

Waarom zou je de CPU-temperatuur controleren? Simpel: je wilt dat je pc zo goed en zo lang mogelijk blijft werken.

Een te hoge CPU-temperatuur leidt tot verminderde prestaties en in het ergste geval zelfs tot permanente beschadigingen en een verkorte levensduur. Dit voorkom je door de CPU-temperatuur in de gaten te houden en de juiste stappen te zetten als de temperatuur te hoog is.

Hoe je de temperatuur controleert, wat je dient te doen als het te hoog is en hoe je te hoge temperaturen voorkomt, lees je hier!

Wat zegt de CPU-temperatuur?

De CPU-temperatuur is de temperatuur van de processor van je pc. Raak niet in de war: de CPU is de processor. Deze is verantwoordelijk voor het verwerken en uitvoeren van de computertaken: het is het brein van je pc. Zodra deze oververhit raakt, zie je al snel dat je pc vertraagt en in het ergste geval zelf beschadigd raakt. 😵

Als wij mensen het te heet krijgen, zijn we lastiger vooruit te branden. Dit komt omdat ons lichaam in spaarstand overgaat om oververhitting te voorkomen. Ga je ondanks dit seintje van je lichaam door? Dan loop je het risico op een hitteberoerte en dan ben je verder van huis.

Ditzelfde gebeurt bij de CPU. Als de temperatuur te hoog oploopt, doet de CPU een stapje terug. Hij reguleert dan zijn eigen activiteiten om te voorkomen dat er nog meer warmte vrijkomt. Dit noemen we thermal throttling.

Zo zie je bijvoorbeeld dat een processor zijn kloksnelheid terugschakelt van 3 GHZ naar 800 MHZ. Dit resulteert in het (flink) teruglopen van de prestaties van je pc.

Wanneer een CPU een te lange tijd aan een te hoge temperatuur is blootgesteld, kan het gebeuren dat de CPU zichzelf uitschakelt.

In het ergste geval leidt de blootstelling aan (zeer) hoge temperaturen tot een permanente beschadiging aan de CPU of andere delen van je pc, zoals de videokaart of zelfs het moederbord.

Wat ook geen pretje is, is dat te hoge CPU-temperaturen – ook zonder permanente beschadigingen als gevolg – de levensduur van je pc verkorten.

Wat is een goede en wat is een te hoge CPU-temperatuur?

Dat een goede CPU-temperatuur belangrijk is, is denk ik wel duidelijk. Maar wat is een goede temperatuur voor je CPU en wanneer is het te hoog? Logisch als je jezelf dit afvraagt. Gelukkig geef ik je hier het antwoord. 😉

De ideale CPU-temperatuur verschilt per CPU. Waar de ene CPU zich pas terugschakelt vanaf 100 °C, schakelt een andere CPU zich bij 100 °C geheel uit, omdat deze temperatuur catastrofaal kan zijn voor je pc. Dit komt doordat iedere CPU een andere maximumtemperatuur heeft.

De maximumtemperatuur is de maximale temperatuur tot waar een CPU normaal functioneert en er niet onder lijdt. Dit betekent ook dat de ideale CPU-temperatuur verschilt per CPU. Doorgaans geldt: hoe lager (tot een zekere hoogte: denk aan niet kouder dan 10 °C) hoe beter.

Een algemene richtlijn is:

• Tussen de 20 °C en 40 °C: dit zijn prima temperaturen bij inactiviteit of bij het uitvoeren van zeer licht taken.
• Tussen de 40 °C en 65 °C: deze temperaturen zijn goed bij normale activiteiten.
• Tussen de 65 °C en 75 °C: dit ligt rond de maximumtemperatuur van een aantal CPU's. Deze temperaturen zijn vaak nog in orde en zie je vooral bij het uitvoeren van meerdere taken tegelijkertijd of bij het uitvoeren van een ietwat zwaardere taak.
• Tussen de 75 °C en 85 °C: je ziet deze temperaturen weleens bij het uitvoeren van zware taken, zoals het spelen van games. Het hangt van je CPU af of dit kwaad kan of niet, maar ik raad je in ieder geval aan het in de gaten te houden.
• Boven de 85 °C: temperaturen boven de 85 °C zijn meestal niet goed voor je CPU. Het kan een keer voorkomen, maar het is van belang om de temperatuur te laten zakken.

Houd er rekening mee dat dit slecht een richtlijn is. Zo heeft de CPU van een goede gaming-pc en de beste desktop al snel een hogere maximumtemperatuur dan de CPU van een budgetlaptop.

Ligt de maximumtemperatuur van je CPU relatief hoog? Dan is het waarschijnlijk geen probleem als de CPU-temperatuur de temperaturen van de richtlijn overschrijdt. Ligt de maximumtemperatuur relatief laag? Dan zijn deze temperaturen misschien al te hoog.

Ik raad je aan de maximumtemperatuur van je CPU te controleren en aan te houden dat je niets hoeft te doen met temperaturen tot 10 °C onder de maximumtemperatuur.

Loopt de temperatuur op of overschrijdt het de maximumtemperatuur? Dan is het tijd om actie te ondernemen. Daarover lees je straks meer. Laten we eerst kijken naar hoe je de CPU-temperatuur controleert.

CPU-temperatuur controleren

En nu naar de kern van de zaak: hoe controleer je de temperatuur van je pc? Daar zijn meerdere antwoorden op. Hoe je de CPU controleert, hangt af van je voorkeuren en van je besturingssysteem. Hieronder vind je verschillende mogelijkheden voor Apple- en Windows-pc's. ⬇️

Via het BIOS-menu (Windows)

Bij veel pc's met Windows is het mogelijk om de CPU-temperatuur te zien in het BIOS (basic input/output system)-menu of het in het UEFI (unified extensible firmware interface)-menu. Functioneel gezien zijn ze hetzelfde.

Er zijn twee manieren om in het BIOS- of UEFI-menu te komen. De eerste optie is via de 'BIOS-toets'. Dit is een specifieke toets om het menu te openen. Herstart je pc en klik op de specifieke toets om het menu te openen.

De toets verschilt per pc. In deze lijst zie je de specifieke toetsen per moederbordmerk. Bij laptops en veel voorafgebouwde merk-pc's, staat dat merk gelijk aan de fabrikant van de laptop of pc.

Staat je pc er niet tussen of lukt het niet? Dan is er gelukkig nog een tweede manier. De tweede optie is om in het BIOS- of UEFI-menu te komen via de instellingen.

Ga hiervoor naar de systeemherstel-instellingen.

• Bij Windows 10 open je de instellingen, ga je naar Bijwerken en beveiliging > Systeemherstel.
• Bij Windows 11 open je de instellingen, navigeer je naar Systeem >Systeemherstel.

Voor beide geldt dat je hierna klikt op Nu opnieuw opstarten onder Geavanceerde opstartopties. Je pc start nu opnieuw op en opent hierbij het opstartmenu. Kies in dit menu voor Problemen oplossen > Geavanceerde opties > Instellingen voor UEFI-firmware. Kies hier voor Opnieuw opstarten.

Je zit nu in het BIOS- of UEFI-menu. In moderne menu's verschijnt de CPU-temperatuur op de hoofdpagina. Bij oudere menu's klik je op het kopje Power of H/W Monitor. Hierna zie je de CPU-temperatuur.

Er zijn drie nadelen aan het controleren van de CPU-temperatuur via het BIOS- of UEFI-menu. Allereerst biedt niet ieder menu van iedere pc de mogelijkheid om de CPU-temperatuur te bekijken.

Daarnaast laten veel BIOS- en UEFI-menu's de CPU-temperatuur zien en niet de kerntemperatuur. De CPU-temperatuur is nauwkeuriger op lage temperaturen, maar de kerntemperatuur is nauwkeuriger bij hoge temperaturen en juist die hogere temperaturen zijn belangrijk om te monitoren.

Tot slot sluit je je pc af om in het BIOS- of UEFI-menu te komen. Naast het feit dat je moet stoppen met alles waarmee je bezig bent (wat niet altijd goed uitkomt), meet je enkel een momentopname wanneer de pc al een tijdje – afhankelijk van de herstart-tijd – geen specifieke taak uitvoert.

Zie je de temperatuur niet in het BIOS- of UEFI-menu, of heb je de voorkeur voor een andere methode zonder bovenstaande nadelen? Kijk dan naar de andere opties in de artikel. 😁

Via Core Temp (Windows)

Core Temp is een gratis en eenvoudig programma om je CPU-temperatuur te meten. Core Temp neemt weinig ruimte in beslag en beschikt over meerdere handige functies. Om Core Temp te gebruiken, zijn een paar stappen vereist.

Core Temp downloaden en installeren

• Download Core Temp en installeer het programma.
• Accepteer de licentievoorwaarden om door te gaan en kies de doelmap. De doelmap staat doorgaans standaard juist ingesteld.
• Vervolgens zie je Selecteer extra taken. Let hier goed op de vinkjes. Zoals vaker het geval is bij gratis software, staat er een vakje aangevinkt om een ander programma te downloaden. Let er goed op dat je dit vakje uitvinkt. ⚠️
• Klik vervolgens op Installeren > Voltooien. De installatie van Core Temp is nu klaar.

Core Temp gebruiken

Open Core Temp. Je ziet nu onderaan het venster Processor #0: Temperature Readings. Hieronder zie je enkele gegevens over je CPU. Belangrijk zijn de TJ. Max en de kernen. De temperatuur achter Tj. Max is de maximumtemperatuur van je CPU.

Ook zie je het aantal kernen van je CPU en de bijhorende real-time temperatuur, de minimale temperatuur (de laagst gemeten temperatuur), de maximale temperatuur (de hoogst gemeten temperatuur) en de load (actieve belasting).

Het is bovendien mogelijk om de temperatuur van de CPU-kernen af te lezen zonder Core Temp te openen. Klik op het pijltje-omhoog in de taakbalk om de verborgen pictogrammen te weergeven. Hier zie je de huidige temperaturen van de kernen in één oogopslag.👌

Extra instellingen van Core Temp

Core Temp geeft meerdere handige opties om het programma naar je wensen in te stellen. Een aantal van die instellingen zie je hier:

• Core Temp tegelijkertijd opstarten met Windows: ga naar Opties > Instellingen > Algemeen. Vink hier Start Core Temp met Windows aan.
• Core Temp in een geminimaliseerd venster starten: ga naar Opties > Instellingen > Weergave en vink hier Start Core Temp geminimaliseerd aan.
• Core Temp weergave bij verborgen pictogrammen instellen: Ga naar Opties > Instellingen > Meldingsgebied. Kies hier welke gegevens je terugziet bij de verborgen pictogrammen.

Via Open Hardware Monitor (Windows)

Een andere veelgebruikte mogelijkheid voor Windows-pc's is Open Hardware Monitor. Dit programma is ook gratis.

Het voordeel van Open Hardware Monitor is dat het ook informatie geeft over andere onderdelen, zoals de videokaart. Het nadeel is dat het programma wat minder overzichtelijk is en het de CPU-temperatuur minder gedetailleerd weergeeft.

Open Hardware Monitor is ideaal als je graag meer informatie krijgt dan alleen informatie over de CPU-temperatuur, en wanneer Core Temp niet (goed) werkt om de een of andere reden.

Om Open Hardware Monitor te gebruiken, download je het programma eerst via de downloadpagina. Dit is een zipbestand. Open het bestand en open het eerste mapje dat je ziet: OpenHardwareMonitor. Dubbelklik hier op OpenHardwareMonitor.exe en kies voor Alles uitpakken.

Na het uitpakken herhaal je bovenstaande stappen in de uitgepakte map om de installatie te starten. En dat is alles: Open Hardware Monitor opent nu automatisch!

Op de hoofdpagina zie je direct alle informatie. Onder de CPU zie je per kern de huidige waarde (value) en de maximaal gemeten waarde (max) van de kloksnelheid, de temperatuur en load. De minimaal gemeten waarde en de maximumtemperatuur van je CPU ontbreken.

Via de Apple Terminal (macOS)

Als je een Mac met een Intel-processor hebt, is dit de makkelijkste manier om de CPU-temperatuur te checken. Beschikt je over een Mac met Apple Silicon (M1- of M2-processor)? Kijk dan even verder bij de andere mogelijkheden.

Door dit commando in te voeren in de terminal krijg je een constante weergave van de temperatuur van je CPU:

sudo powermetrics --samplers smc |grep -i "CPU die temperature

Volg hiervoor deze stappen:

• Open de terminal.
  • De eerste optie is om Finder te openen. Navigeer hier naar Apps > Hulpprogramma's >Terminal.
  • De tweede optie is om te zoeken door de CMD-toets en spatiebalk tegelijkertijd in te drukken. Typ hierna Terminal in en selecteer de terminal.
• Typ of plak bovenstaand commando in de terminal en druk op enter.
• Voer je wachtwoord in als je Mac dit vraagt en druk wederom op enter.

En klaar is kees! De huidige temperatuur verschijnt nu in de terminal. Door de terminal open te laten staan, houd je gemakkelijk een oogje in het zeil. 👀

Via Hot (macOS)

Hot is een gratis app om de CPU-temperatuur van Macs te controleren. De app werkt op Macs met een Intel-processor en op Macs met Apple Silicon.

De app weergeeft de huidige temperatuur en of de CPU op volle snelheid draait. Zo zie je gelijk of er sprake is van thermal throttling. De app geeft je ook een overzicht van de gemeten temperatuur over een langere periode.

Hot download je via de downloadsite van iMazing. Scrol naar beneden totdat je de Hot-app ziet en druk op download. Nadat de download voltooid is, open je Finder en sleep je de app van Downloads > Apps.

Het is mogelijk om de app te openen via de map Apps in Finder, maar er verschijnt ook een icoontje in de menubalk. Vanaf hier lees je de huidige temperatuur af en open je tevens de app.

In de app stel je verschillende dingen in, zoals de temperatuur in graden Celsius of Fahrenheit, en zie je gegevens zoals de temperatuur gemeten over een langere tijd.

Via TG Pro (macOS)

TG Pro werkt ook op zowel Macs met een Intel-processor als op Macs met Apple Silicon. Eén nadeel: het programma is niet gratis. Dat gezegd hebbende: je krijg er ook meer voor terug. In tegenstelling tot Hot, krijg je meer informatie dan alleen over de CPU.

Zo krijg je ook informatie over de GPU, batterij, harde schijf, printplaat, voeding en verbindingen.

Wat betreft de CPU-temperatuur krijg je ook wat handige opties, zoals het instellen van een alarm bij hoge temperaturen middels een notificatie of mail, en het automatisch of handmatig optimaliseren van de ventilatoren.

Download TG Pro en volg dezelfde stappen als bij de Hot-app. Het pictogram van de app verschijnt in de menubalk. Hier zie je direct de CPU-temperatuur.

Voor meer details open je de app. In het hoofdvenster zie je een overzicht van alle interne temperaturen, informatie over de ventilatoren en een diagnose over de hardware. Links kies je uit de verschillende onderdelen om meer informatie te krijgen over één van deze onderdelen.

Het is de enige betaalde app in dit rijtje, maar ook de enige app die je zoveel inzicht en controle biedt.

Alternatieve methoden

Naast de beschreven manieren om de temperatuur van je CPU te controleren, bestaan er nog tientallen andere programma's om dit te doen. Omdat dit er zo veel zijn, beschrijf ik die hier niet.

Bovenstaande programma's zijn geschikt voor vrijwel iedereen. Kies je liever voor een ander programma? Houd er dan rekening mee dat niet ieder programma even goed werkt of even betrouwbaar is.

Installeer je liever geen programma? Dan is een usb-thermometer nog een optie. Deze sluit je aan op je pc. De usb meet vervolgens de temperatuur met ingebouwde sensoren.

Met behulp van een (bijgeleverd) softwareprogramma, zie je de temperatuur – eventueel gemeten over een langere periode – en stel je zaken in zoals een alarm bij een bepaalde temperatuur.

Let bij een usb-thermometer goed op de nauwkeurigheid en of deze compatibel is met het besturingssysteem van je pc.

Een te hoge CPU-temperatuur voorkomen

Voorkomen is beter dan genezen. Laten we daarom eens kijken naar hoe we voorkomen dat de CPU-temperatuur te hoog oploopt. 🌡️

Er zijn meerdere oorzaken die mogelijk leiden tot een te hoge CPU-temperatuur. Oorzaken zijn onder andere een te hoge omgevingstemperatuur, slechte ventilatie en onjuist gebruik. Hieronder staan enkele tips om te voorkomen dat je CPU-temperatuur onnodig te hoog is:

• Houd je pc up-to-date. Zorg ervoor dat je alle software-updates van je pc installeert, tenzij je weet wat je doet. Deze updates zorgen ervoor dat je pc en zijn onderdelen, waaronder je CPU, optimaal blijven presteren.
• Gebruik de pc in de juiste omgeving. De temperatuur van de CPU is gevoelig voor de omgevingstemperatuur. Gebruik de pc zo min mogelijk in temperaturen boven de 35 °C en vermijd dat de zon langere tijd op de pc schijnt.
• Belemmer de ventilatie niet. Goede ventilatie is belangrijk om warme lucht af te voeren. Stop daarom niets in de ventilatieopeningen van je pc, plaats er niets voor indien mogelijk, en zet je pc op een vlakke, niet-stoffen ondergrond.
• Gebruik de juiste oplader. Het gebruik van een verkeerde oplader kan ertoe leiden dat de batterij te heet raakt. Naast het feit dat dit niet goed is voor je batterij, zorgt dit er ook voor dat de CPU-temperatuur kan stijgen.
• Zet je pc uit wanneer die niet in gebruik is. Als je je pc niet gebruikt, is de kans klein dat de CPU zo zwaar wordt belast dat die oververhit raakt. Desondanks is het mogelijk, want ook achtergrondtaken vergen wat van de CPU. Zet daarom je pc uit als je hem niet gebruikt.

Door deze tips in gedachten te houden, verklein je de kans op oververhitting van je pc. Dit is alleen geen garantie dat het oververhitting voorkomt. Sommige oorzaken heb je niet zelf in de hand, zoals een CPU die niet toereikend is voor de zware taken die je eventueel wilt uitvoeren.

CPU-temperatuur verlagen

Als je ziet dat je CPU-temperatuur te hoog is, of in ieder geval hoger is dan gewenst, dan is dat nog niet het einde van de wereld. Want lukt voorkomen niet? Dan is het een kwestie van genezen! 😁

Als je merkt dat de temperatuur van de CPU te hoog oploopt, is de kans groot dat de CPU oververhit raakt door het uitvoeren van veel of zeer zware taken.

In plaats van te wachten tot de CPU genoodzaakt is om een stapje terug te doen, wat leidt tot thermal throttling, is het beter om zelf al eerder een stapje terug te doen.

Merk je dat je dit stapje terug al moet doen bij normale taken? En gebruik je je pc of laptop onder normale omstandigheden en is niets meer te doen om te hoge temperaturen te voorkomen? Dan is er extra actie nodig.

Een mogelijke oorzaak is dat er onnodige achtergrondprocessen draaien of dat er een virus op de pc zit. Een kijkje bij taakbeheer, een virusscan of een 'interne schoonmaak' kan dan geen kwaad.

In sommige gevallen is een 'externe schoonmaak' nodig – als er bijvoorbeeld te veel stof in de ventilatie terecht is gekomen. Ook is het mogelijk dat de koelpasta op de CPU is uitgedroogd en een nieuw laagje nodig heeft.

Voor al het bovengenoemde geldt: als je weet wat je doet, doe zelf een poging om het oplossen. Weet je niet wat je doet? Dan raad ik je aan om een professional in te schakelen.

Liever nog even experimenten met andere oplossingen voordat je iemand inschakelt? In sommige gevallen is het zo simpel als een laptopstandaard onder je laptop plaatsen, of het vergroten van de afstand tussen de ventilator van je pc en omgevingsobjecten om de luchtstroom te verbeteren.

Is dit ook al geen oplossing? Overweeg dan de aanschaf van een goede CPU-koeler, of een laptopstandaard met actieve koeling.

Heb je het hele lijstje afgewerkt en zie je nog geen resultaat? Dan zijn er twee mogelijkheden: je CPU is kapot, of niet krachtig genoeg om uit te voeren wat je van hem vraagt. 😅

Conclusie

Het beste is om te voorkomen dat de CPU-temperatuur te hoog is. Is de temperatuur te hoog? Dan is het belangrijk om actie te ondernemen.

Maar dat is behoorlijk lastig als je geen idee hebt wat de temperatuur van je CPU is. Daarom is het controleren van de CPU-temperatuur cruciaal voor het functioneren van je pc.

Hopelijk weet je na het lezen van dit artikel precies hoe je dat doet. Er zijn een hoop manieren waarvan de beste hier beschreven staan. Heb je nog op- of aanmerkingen? Laat het dan hieronder weten. Bedankt voor het lezen!